Köşə Yazıları Tural İsmayılov Xəbərlər

İnsan fərdlərdən yazıya sığınır

İnsan var ki, danışmaqdan yorulur, baxmaqdan yorulur, hətta düşünməkdən belə yorulur. Həyatın səsi, küçələrin kəsilməyən xışıltısı və insanların davamlı gedişi onu boğur. O zaman fərd sığınacaq axtarır – bəzən sakit bir otaqda, bəzən təbiətin sonsuz sükutunda, amma ən çox yazıda. Yazı insanın düşüncəsini sərbəst buraxdığı, daxili dünyasını kağıza köçürdüyü bir limandır. Hər bir söz, hər bir cümlə, hər bir nöqtə onun varlığının əks-sədasıdır.

Yazı insanı fərdlərin gözündən, qınağından və sərt qiymətlərindən qoruyur. Bir sözlə, yazı fərdlərin içində dolaşan gözlərdən qurtuluşdur. Biz danışdıqca bəzən sözlərimizi başqaları ilə paylaşmaq istəmirik, çünki onlar bizi anlamayacaq, yaxud səssizcə məhkum edəcəklər. Amma yazıda heç bir məhkumluq yoxdur. Orada yalnız sükut, yalnız fikir, yalnız haqqın və əsl duyğunun yeri var.

Fərdlərin dünyası daim dəyişir. İnsanların fikir və niyyətləri bir-birinə ziddir. Dostluq bəzi hallarda düşmənçiliklə əvəz olunur, sevgi tez-tez gözləntilərin yükünə dözə bilmir. Yazı isə daim oradadır – dəyişməz, sabit və səssiz. O, fərdlərin qarışıqlığından, anlaşılmazlıqlarından uzaq bir limandır. Burada insan özünü yenidən tapır, özünü düzəldir, hətta bəzən özünü bağışlayır.

Yazıya sığınan fərd bəzən özünün də anlamadığı dərinlikləri kəşf edir. Kağızda hər cümlə bir əks-səda, hər paraqraf bir dərinlikdir. İnsan özünü yazıda itirərkən, əslində, özü ilə üz-üzə gəlir. Yazı həm də unutmağa, sakitləşməyə və düşünməyə xidmət edən bir zaman maşınıdır. O, insanı fərdlərin basqısından azad edir, ona daxili sərbəstlik verir.

Amma yazı təkcə sığınacaq deyil. O həm də ünsiyyət yoludur. Hər kəs özünü yazıya sığındırır, amma yazının digər ucunda da bir oxucu var. Bu oxucu bəzən yazanı başa düşür, bəzən isə sadəcə onun əks-sədasını eşidir. Yazı insanı həm qoruyur, həm də onu dünyaya açır. Burada fərdlərin gözləri ilə yox, sözlərin gücü ilə danışmaq mümkündür.

Yazı varlığın sükutda açılan pəncərəsidir, fərdlərin kəskin dünyasında bir nəfəs yeridir. O, insana izah edir ki, düşüncələrini, duyğularını, arzularını kağıza köçürmək qorxulu deyil; əksinə, bu, insanın öz iradəsini tanımasının və azadlığını bərpa etməsinin yoludur.

Fərdlər bəzən anlaşılmazdır, bəzən sərtdir, bəzən isə sadəcə yanımızda olmağın ağırlığını daşıya bilmir. Amma yazı həmişə yanımızdadır, səssizcə, amma hər zaman.
Beləliklə, yazı sadəcə bir sənət deyil, həm də fərdlərin gözündən, dünyasının kəskinliyindən, həyatın səs-küyündən bir sığınacaqdır. Hər bir fərd üçün yazı həyatın sərt reallığından qaçmaq deyil, əksinə, onu qəbul etməyin və ona iradəsini yazmaqla cavab verməyin ən dərin yoludur. Yazı insanın həm sığınacağı, həm də sərhədsiz dünyasıdır.